Đêm 24/12, tại Khu di tích lịch sử tưởng niệm các TNXP Đại đội 915 ở phường Gia Sàng, TP. Thái Nguyên đã diễn ra Lễ kỷ niệm 40 năm “Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không” và ngày hi sinh của các TNXP Đại đội 915.
 |
| Gặp mặt cựu TNXP và thân nhân các liệt sĩ. |
Dự buổi lễ có đồng chí Nông Đức Mạnh - Nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam, nguyên Bí thư Tỉnh ủy Bắc Thái (nay là Thái Nguyên và Bắc Kạn). Các đồng chí Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng: Nguyễn Bắc Son - Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông; Đinh La Thăng - Bộ trưởng Bộ Giao thông - Vận tải; Phạm Xuân Đương - Bí thư Tỉnh ủy, Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên; Nguyễn Xuân Cường - Bí thư Tỉnh ủy Bắc Kạn; lãnh đạo một số bộ, ngành Trung ương; đại diện các Mẹ Việt Nam Anh hùng, Anh hùng Lực lượng vũ trang Nhân dân; các cựu TNXP và thân nhân các liệt sĩ TNXP...
 |
| Các đại biểu dâng hương tưởng nhớ các liệt sĩ. |
Trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975), Thái nguyên là địa bàn chiến lược quan trọng. Thành phố Thái Nguyên vừa là thủ phủ - trung tâm kinh tế, chính trị, quốc phòng, văn hóa, giáo dục của khu tự trị Việt Bắc đồng thời là đầu mối giao thông quan trọng có ý nghĩa chiến lược. Vì thế, đế quốc Mỹ đã tập trung đánh phá Thái Nguyên rất ác liệt nhằm ngăn chặn sự chi viện của miền Bắc đối với miền Nam.
Thực hiện Chỉ thị số 71CT/TTg ngày 21/6/1965 của Thủ tướng Chính phủ, Tỉnh ủy, Ủy ban hành chính tỉnh Bắc Thái giao cho Tỉnh đoàn tuyển nhân lực thành lập đội TNXP chống Mỹ cứu nước, tập trung để sẵn sàng đáp ứng yêu cầu phục vụ chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ; nhiệm vụ trọng tâm là sửa chữa cầu đường, đảm bảo giao thông vận tải thông suốt trong mọi tình huống. Tháng 1/1966, Tỉnh đoàn Bắc Thái thành lập Đội 91 TNXP với biên chế 600 cán bộ, đội viên chia thành 04 đại đội mang các phù hiệu: 911, 912, 913 và 914. Đầu tháng 6/1972, Đội 91 lập thêm Đại đội 915 làm nhiệm vụ chủ lực, cơ động, xung kích đảm bảo giao thông vận tải ở các trọng điểm giao thông trên địa bàn tỉnh thường xuyên bị máy bay Mỹ đánh phá ác liệt.
 |
| Tại lễ gặp mặt, cựu TNXP Bùi Thị Loan ở Chợ Đồn được trao tặng 30 triệu đồng để làm nhà tình nghĩa. |
Ngay sau ổn định biên chế, cuối tháng 6/1972, Đại đội 915 nhanh chóng ra quân làm nhiệm vụ tập trung đảm bảo giao thông đoạn Quốc lộ 1B dài 37 km từ Đình Cả (Võ Nhai) về cầu Gia Bẩy (TP. Thái Nguyên) và phân tán đảm bảo giao thông, vận tải ở các trọng điểm giao thông thường xuyên bị máy bay Mỹ đánh phá. Làm việc trong điều kiện có rất nhiều khó khăn, thiếu thốn nhưng cán bộ, đội viên Đại đội 915 đã dũng cảm, kiên cường, đảm bảo giao thông vận tải trên đoạn đường mình đảm nhiệm, thông suốt cho hơn 1.000 lượt xe ô tô vận tải qua lại mỗi ngày.
Từ ngày 18 đến 30/12/1972, đế quốc Mỹ mở cuộc tập kích đường không chiến lược bằng máy bay B52 vào thủ đô Hà Nội và nhiều tỉnh, thành phố khác trên miền Bắc. Tại ga Lưu Xá và ga Quán Triều lúc đó có lượng hàng hóa lên tới 19.923 tấn lương thực và nhiều hàng quân sự khác. Việc giải tỏa hàng hóa ở ga Lưu Xá và ga Quán Triều trở nên hết sức cấp bách. Thực hiện Chỉ thị của Ủy ban hành chính tỉnh, Đội 91 đã giao Đại đội 915 cử cán bộ, đội viên tới ga Lưu Xá làm nhiệm vụ giải tỏa hàng hóa. Nhận rõ sự khẩn trương và rất cấp bách của nhiệm vụ được giao, 100% cán bộ, đội viên Đại đội 915 đã xung phong và 66 cán bộ, đội viên được Đại đội 915 cử đi làm nhiệm vụ. Sáng sớm ngày 24/12/1972, 66 cán bộ, đội viên Đại đội 915 do Đại đội trưởng Triệu Đức Việt chỉ huy đã có mặt ở ga Lưu Xá làm nhiệm vụ với tinh thần “Vì miền Nam ruột thịt”, làm việc hết sức mình. Sau 1 ngày làm việc vất vả, chập tối ngày 24/12/1972, 66 cán bộ, đội viên Đại đội 915 mới nghỉ tay chuẩn bị ăn tối. Nhưng đúng lúc đó, máy bay Mỹ ồ ạt ném bom vào khu vực Nam thành phố Thái Nguyên. Do bom ném trúng đội hình đơn vị nên đã cướp đi sinh mạng của 60 cán bộ, đội viên của Đại đội 915 và 2 nhân viên thủ kho, kho lương thực Lưu Xá (trong đó có 42 đồng chí là người Bắc Kạn).
Để tưởng nhớ đến công lao đóng góp của những TNXP trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước, năm 1995 tỉnh Thái Nguyên đã xây bia tưởng niệm các liệt sĩ TNXP tại Lưu Xá và công nhận đây là Di tích lịch sử cấp tỉnh. Trước những công lao to lớn và sự hy sinh anh dũng của các TNXP vì độc lập của dân tộc, năm 2010, Chủ tịch nước Nguyễn Minh Triết ký quyết định phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân cho Đại đội 915 - Đội 91 Bắc Thái; Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch đã xếp hạng công nhận Di tích lịch sử cấp Quốc gia địa điểm lưu niệm các TNXP Đại đội 915 hy sinh tại Lưu Xá...
Đại đội 913 thuộc Đội 91 được thành lập tháng 1/1966 và trải qua 3 nhiệm kỳ phục vụ kháng chiến (1966 - 4/1974) với 411 cán bộ, đội viên. Trong suốt quá trình phục vụ kháng chiến, Đại đội 913 đã hoàn thành xuất sắc các nhiệm vụ được giao: Làm mới và mở rộng các tuyến đường chiến lược phục vụ chiến đấu như đường Thác Giềng - Na Rì dài 60km nối huyện Na Rì với Quốc lộ 3, đường Bảo Linh - Đèo Muồng (Định Hóa), đường nhánh Nam Tiền - Suối Nước từ Phúc Hà đến ga Quán Triều; chốt giữ, ứng cứu, đảm bảo giao thông ở trọng điểm đánh phá ác liệt của máy bay Mỹ tại cầu km5 (Tân Long)...
Với những thành tích đạt được, Đại đội 913 đã được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân Chương kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng Ba. Tại buổi lễ, thừa ủy quyền của Chủ tịch nước, đồng chí Phạm Xuân Đương - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh uỷ, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Thái Nguyên đã trao tặng Huân chương cho Đại đội 913.
Để góp phần chia sẻ những khó khăn trong cuộc sống của gia đình thân nhân các anh hùng liệt sĩ TNXP và tri ân các anh hùng liệt sĩ, tại buổi lễ, UBND tỉnh Thái Nguyên đã trao tặng 60 sổ tiết kiệm cho thân nhân các liệt sĩ Đại đội 915.
Tại Lễ kỷ niệm 40 năm “Chiến thắng Điện Biên Phủ trên không” và ngày hi sinh của các TNXP Đại đội 913, 915 thuộc Đội 91 Bắc Thái. đã diễn ra chương trình sử thi nghệ thuật đặc sắc “40 năm khúc tráng ca Lưu Xá” gồm 3 chương: Tiếng gọi hồn thiêng sông núi; Tất cả vì tiền tuyến; Tất cả để chiến thắng và vinh quang hồn dân tộc với sự tham gia của gần 300 nghệ sĩ, diễn viên. Chương trình đã tái hiện lại không khí chiến đấu của dân và quân Bắc Thái trong những ngày tháng chiến đấu ác liệt năm 1972 bảo vệ bầu trời miền Bắc dưới làn bom đạn hủy diệt của đế quốc Mỹ, hình ảnh về sự hi sinh anh dũng của 60 TNXP Đại đội 915, Đội 91 TNXP Bắc Thái, góp phần làm nên chiến thắng “Điện Biên Phủ trên không”.
Trước đó, trong buổi sáng cùng ngày, đoàn đại biểu gồm Thường trực Tỉnh ủy, UBND tỉnh Thái Nguyên và tỉnh Bắc Kạn; lãnh đạo Tỉnh đoàn, Hội Cựu TNXP Thái Nguyên và Bắc Kạn cùng đội viên, thân nhân các đội viên Đại đội 913, 915 đã đến dâng hương tại Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tỉnh Thái Nguyên và Nghĩa Trang Dốc Lim.
Buổi chiều cùng ngày, Thường trực Tỉnh ủy - HĐND - UBND tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn đã tổ chức gặp mặt đội viên và thân nhân các đội viên Đại đội 913, 915 Đội TNXP Bắc Thái. Đồng chí Nông Đức Mạnh - Nguyên Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã đến dự. Tại buổi gặp mặt, đồng chí Nông Đức Mạnh cùng lãnh đạo hai tỉnh Thái Nguyên và Bắc Kạn đã chia sẻ, động viên đội viên, thân nhân các anh hùng liệt sĩ TNXP Đại đội 913, 915 tiếp tục vượt qua mọi khó khăn, ổn định đời sống, góp phần xây dựng quê hương.
Nhân dịp này, cựu TNXP Đại đội 915 Nguyễn Thị Loan ở huyện Chợ Đồn (Bắc Kạn) được tặng 01 nhà tình nghĩa trị giá 30 triệu đồng từ Quỹ vận động xây dựng Di tích lịch sử lưu niệm các TNXP Đại đội 915 hi sinh./.
Hồng Tuyến
