Thời gian qua, với sự vào cuộc tích cực của các cấp, các ngành, tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn tỉnh đã có nhiều chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, vẫn cần sự nỗ lực hơn nữa để hạn chế đến mức thấp nhất các vụ việc phát sinh, tiến tới xóa bỏ tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.
 |
| Hoạt động tuyên truyền được tổ chức tại xã Công Bằng (Pác Nặm). |
Là một tỉnh miền núi với gần 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS), do nhiều nguyên nhân khác nhau nên trước đây trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống xảy ra khá nhiều. Đây là một trong những nguyên nhân làm suy giảm chất lượng dân số, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã hội. Vì thế, ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 498/QĐ-TTg, ngày 14/4/2015, phê duyệt Đề án "Giảm thiểu tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong vùng dân tộc thiểu số giai đoạn 2015 - 2025", tỉnh ta đã ban hành các văn bản, kế hoạch chỉ đạo và tổ chức thực hiện. Trong đó, Ban Dân tộc tỉnh là cơ quan thường trực giữ vai trò tham mưu UBND tỉnh tổ chức thực hiện trên địa bàn.
Quá trình thực hiện từ khi bắt đầu tới hết năm 2021, Ban Dân tộc tỉnh đã tham mưu cho UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ban, ngành liên quan phối hợp với UBND các huyện, các xã xây dựng và duy trì thực hiện mô hình điểm. Cụ thể, đã triển khai và duy trì 11 mô hình điểm, trong đó có 02 mô hình được thực hiện từ năm 2016 là xã Bộc Bố, Trường Tiểu học và THCS Giáo Hiệu (Pác Nặm) và 09 mô hình thực hiện từ năm 2018, gồm các xã: Công Bằng, Bằng Thành, Cổ Linh, Cao Tân (Pác Nặm); Bình Trung (Chợ Đồn); Cốc Đán, Thượng Quan (Ngân Sơn); Vũ Loan (nay là xã Văn Vũ), Lương Thượng (Na Rì).
Thông qua các mô hình điểm, một lượng lớn tờ rơi, tờ gấp, áp phích... bằng tiếng dân tộc Mông, Dao có nội dung tuyên truyền về hạn chế tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống được cung cấp, chuyển tải tới người dân. Các hoạt động tư vấn, can thiệp, phối hợp tư vấn tại chỗ được chú trọng. Cùng với đó, hàng chục lớp tập huấn kiến thức, pháp luật liên quan cho các trưởng thôn, người có uy tín... cũng được tổ chức.
Qua đó đã góp phần nâng cao trình độ nhận thức của cán bộ cơ sở và người dân, nhất là học sinh lứa tuổi phổ thông trung học; thực hiện tốt việc nắm tình hình vùng đồng bào DTTS, nhất là địa bàn có nhiều nguy cơ xảy ra tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân nên các hoạt động tuyên truyền, phổ biến chưa được thường xuyên, hình thức chưa phong phú; các xã thực hiện mô hình có nhiều thôn vùng cao địa hình đồi núi, giao thông đi lại khó khăn, bất đồng ngôn ngữ giữa người nói và người nghe dẫn đến hiệu quả thu được chưa như mong muốn.
Từ thực tế triển khai và căn cứ vào các nội dung chính của kế hoạch thực hiện trong cả giai đoạn 2021 - 2025, ngày 13/01/2022, UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 18/KH-UBND xác định các nội dung tập trung thực hiện trong năm 2022, gồm: Tổ chức các hoạt động tuyên truyền, cung cấp thông tin, phổ biến văn bản pháp luật liên quan đến hôn nhân và gia đình cho đồng bào DTTS; Biên soạn, phát hành tài liệu tuyên truyền; Tiếp tục duy trì hiệu quả hoạt động của 11 mô hình điểm đã xây dựng trong giai đoạn 2015 - 2020 tại các huyện Ngân Sơn, Pác Nặm, Chợ Đồn và Na Rì.
UBND tỉnh yêu cầu các hoạt động triển khai phải có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với địa phương. Đồng thời, phải bám sát chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách pháp luật của Nhà nước về hôn nhân và gia đình. Đảm bảo sự phối hợp chặt chẽ giữa các sở, ngành, địa phương và đơn vị liên quan trong tổ chức triển khai thực hiện; kết hợp, lồng ghép có hiệu quả với các chương trình, chính sách trong việc triển khai các nội dung. Tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa các trường hợp vi phạm pháp luật liên quan về hôn nhân và gia đình... Để hướng tới nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của cộng đồng trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về hôn nhân và gia đình, góp phần nâng cao chất lượng dân số và nguồn nhân lực cho vùng DTTS nói riêng, của tỉnh nói chung./.
H.V
