Cây mác cọt được người dân huyện Ngân Sơn trồng từ nhiều năm nay với quy mô nhỏ lẻ. Gần đây, nhận thấy hiệu quả kinh tế, nhiều hộ đã chú trọng chăm sóc, nhân rộng diện tích, chế biến thành các sản phẩm đa dạng, mang lại nguồn thu nhập đáng kể.
 |
| Cây mác cọt của gia đình anh Vi Hoàng Sơn, thôn Bó Lếch, xã Hiệp Lực. |
Gia đình anh Vi Hoàng Sơn, thôn Bó Lếch, xã Hiệp Lực có 50 cây mác cọt gần 20 năm tuổi, bình quân mỗi năm cho thu hoạch từ 4 - 5 tấn quả, giá bán từ 15.000 đồng/kg trở lên. Mọi năm gia đình chủ yếu bán quả tươi, nhưng vụ mác cọt năm nay, anh sẽ chuyển sang ngâm đóng hộp để bán, từng bước xây dựng thương hiệu. Anh Sơn cho biết: "Nhận thấy giá trị kinh tế từ việc phát triển cây ăn quả, trong đó có cây mác cọt địa phương, năm 2020 tôi đứng ra thành lập Hợp tác xã trồng cây ăn quả Hiệp Lực với 11 thành viên. Vụ quả mác cọt năm trước, tôi ngâm thử nghiệm thành công, sản phẩm không đủ bán. Vụ năm nay, toàn bộ quả sẽ được HTX chế biến thành sản phẩm đóng hộp hướng tới đăng ký đạt sản phẩm OCOP nhằm xây dựng thương hiệu, nâng cao giá thành và mang tính bền vững". Để ổn định sản lượng quả trong những năm tới, năm 2021 thành viên HTX trồng mới 1.000 cây mác cọt, dự kiến từ năm thứ 5 trở đi cây sẽ cho quả ổn định, đây là một trong hai cây trồng được HTX lựa chọn là cây trồng chủ lực phát triển lâu dài.
Gia đình bà Bàn Thị Ngân, thôn Nặm Làng, xã Đức Vân có gần chục cây mác cọt đã trồng được hơn chục năm nay, năm được mùa cho sản lượng khoảng 1 tấn, còn lại bình quân đạt 5 - 6 tạ quả/năm. Hai năm nay gia đình bà chủ yếu bán cho thương lái với giá 20.000 đồng/kg. Theo bà Ngân, mác cọt là cây trồng dễ trồng, ít bệnh, có sức chịu hạn tốt, không tốn nhiều công chăm sóc như các cây trồng khác nhưng lại cho sản lượng quả nhiều.
Nhìn bề ngoài cây mác cọt có thân, lá, hoa rất giống với cây lê, chỉ khác lá nhỏ và dày hơn lá cây lê, quả có vỏ màu nâu, trọng lượng mỗi quả khoảng 0,5 - 100 gam, khi ăn có vị chát ngọt và mùi thơm rất đặc trưng. Quả mác cọt ra hoa vào mùa xuân, kết thành chùm từ 3 - 10 bông có màu trắng như hoa lê và cho thu hoạch vào tháng 8 âm lịch hằng năm, khi quả chín không có chất bảo quản nhưng vẫn giữ được độ tươi trong thời gian khá dài. Theo đông y, quả mác cọt là một vị thuốc có tác dụng thanh nhiệt, giải khát, chữa ho, tốt cho hệ tiêu hóa của trẻ em… vì vậy, loại quả này có thị trường tiêu thụ khá ổn định. Quả mác cọt có thể ăn ngay, còn muốn để lâu thì quả có thể ngâm đường, ngâm rượu, phơi hay sấy khô dùng trong đông y, giải khát.
Từ hiệu quả thực tế của cây mác cọt, thiết nghĩ các cấp ngành huyện Ngân Sơn nên hướng dẫn kỹ thuật cho người dân trồng cây này để nâng cao hiệu quả kinh tế, thu hút khách du lịch, góp phần nâng cao thu nhập và từng bước xây dựng vùng cây đặc sản của địa phương./.
Hà Nhung
