Đẩy mạnh tái cơ cấu toàn diện ngành nông nghiệp Bắc Kạn

Thực trạng và giải pháp phát triển cây ăn quả đặc sản ở Bắc Kạn

Xác định sản xuất nông, lâm nghiệp đóng vai trò chủ đạo trong cơ cấu kinh tế, tỉnh Bắc Kạn đã và đang triển khai 07 kế hoạch với những giải pháp cụ thể, quyết tâm cao thực hiện có hiệu quả Đề án Cơ cấu lại ngành nông, lâm nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững giai đoạn 2020 – 2025. 

Là địa phương có lợi thế với nhiều loại cây ăn quả ngon, nổi tiếng trên thị trường, tuy nhiên hiệu quả kinh tế mang lại chưa đáng kể. Do vậy, rất cần giải pháp cụ thể, toàn diện để nâng tầm giá trị cây ăn quả ở Bắc Kạn.

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn, diện tích các loại cây ăn quả ngày càng được mở rộng, mẫu mã, chất lượng sản phẩm ngày càng được nâng cao. Trong đó, những loại cây trồng mang tính đặc trưng theo vùng trên địa bàn tỉnh như: Cam, quýt, hồng không hạt, mơ, chuối... đang được phát triển sản xuất theo hướng hàng hóa. Toàn tỉnh hiện có 6.096ha cam, quýt, hồng không hạt, mơ, chuối, trong đó có 4.436ha đang cho thu hoạch. Tuy nhiên chỉ có 123,2ha cây đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm (ATTP) và VietGAP. Ngoài ra, có 656ha diện tích già cỗi, thoái hóa cần trồng mới thay thế hoặc cải tạo bằng biện pháp cắt tỉa, đốn phục hồi và ghép.

Thực trạng và giải pháp phát triển cây ăn quả đặc sản ở Bắc Kạn ảnh 1
Vườn quýt 10 năm tuổi của HTX Đại Thành (TP. Bắc Kạn).

Các loại cây ăn quả trên đều cơ bản đã phát huy được thế mạnh, khẳng định được “tên tuổi” trên thị trường. Cụ thể như: Quýt Bắc Kạn được cấp chứng nhận Chỉ dẫn địa lý năm 2012 và đạt danh hiệu “Thương hiệu vàng nông nghiệp Việt Nam” năm 2015. Hồng không hạt được cấp chứng nhận Chỉ dẫn địa lý năm 2010 và được vinh danh là sản phẩm nằm trong bảng xếp hạng 100 nhãn hiệu nổi tiếng nhất Việt Nam năm 2013.

Thực tế cho thấy, sau khi có chỉ dẫn địa lý, sản phẩm quýt, hồng không hạt Bắc Kạn có sức tiêu thụ mạnh hơn. Từ đó, người dân chủ động hơn trong việc tuân thủ quy trình trồng, chăm sóc và mở rộng diện tích, đem lại nguồn thu nhập cao. Riêng quả hồng không hạt chưa bao giờ đáp ứng được nhu cầu của thị trường. Sản phẩm mơ của địa phương được Nhà máy chế biến mơ của Công ty TNHH Việt Nam MISAKI thu mua để chế biến, xuất khẩu sang thị trường Nhật. Hiện có khoảng 30-40% sản lượng quả chuối đã được các HTX chế biến thành sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP như chuối sấy dẻo, bim bim chuối...

Bên cạnh những thuận lợi trên, việc sản xuất, chế biến, kinh doanh cây ăn quả đặc sản của tỉnh còn nhiều hạn chế như: Diện tích cây ăn quả đặc sản phân tán, chưa hình thành vùng sản xuất tập trung quy mô lớn nên rất khó khăn cho việc đầu tư cơ sở hạ tầng, áp dụng công nghệ cao vào sản xuất cũng như liên kết sản xuất, kiểm soát chất lượng sản phẩm. Chưa có nhiều diện tích được chứng nhận ATTP, VietGAP. Người dân chưa chú trọng áp dụng KHKT vào chăm sóc, thâm canh nên nhiều diện tích bị thoái hóa, kém phát triển, năng suất, chất lượng thấp, giá trị kinh tế không cao, dẫn tới chưa phát huy hết tiềm năng, lợi thế của các loại quả đặc sản. Sản xuất quy mô hộ đang là rào cản lớn nhất đối với việc áp dụng KHKT vào thâm canh và tiêu thụ sản phẩm. Khâu thu hoạch, chế biến chủ yếu bằng thủ công; chế biến sâu để gia tăng giá trị còn yếu, chủ yếu là xuất bán tươi, phục vụ tiêu thụ trực tiếp. Sản phẩm chưa đảm bảo tính cạnh tranh trên thị trường do mẫu mã, hình thức hàng hóa chưa hấp dẫn. Tổ chức liên kết sản xuất gắn với chế biến và tiêu thụ sản phẩm còn yếu, nên việc tiêu thụ nông sản còn gặp nhiều khó khăn…

Với quyết tâm đẩy mạnh phát triển cây ăn quả đặc sản theo hướng sản xuất hàng hóa, phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu, tỉnh đã triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp tuyên truyền, quy hoạch, ứng dụng KHKT vào sản xuất, chế biến, bảo quản; xây đựng và bảo hộ thương hiệu sản phẩm, chỉ dẫn địa lý, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm. Các cấp, ngành chức năng và các cơ quan truyền thông tích cực tuyên truyền, phổ biến nội dung Kế hoạch thông qua các phương tiện truyền thông, hội nghị, họp giao ban... để các doanh nghiệp, hợp tác xã và các hộ sản xuất cây ăn quả trên địa bàn tổ chức triển khai thực hiện. Tuyên truyền, vận động người dân thay đổi phương thức sản xuất từ quy mô nhỏ lẻ, hộ gia đình sang hình thức tổ hợp tác, hợp tác xã, liên kết sản xuất hình thành vùng sản xuất hàng hóa. Rà soát, đánh giá tiềm năng và nhu cầu của các hộ gia đình có đất đai phù hợp với phát triển cây ăn quả đặc sản, phân vùng trồng để có điều kiện thâm canh tăng năng suất, quy mô đủ lớn phục vụ chế biến, tiêu thụ sản phẩm, đáp ứng yêu cầu thị trường.

Theo quy hoạch, vùng trồng cây cam, quýt, tập trung tại các xã: Dương Phong, Đôn Phong, Quang Thuận (Bạch Thông); Đồng Thắng, Phương Viên (Chợ Đồn) và một số xã thuộc huyện Na Rì, Chợ Mới, Ba Bể. Vùng phát triển cây hồng không hạt tập trung tại các xã: Quảng Khê, Thượng Giáo, Đồng Phúc, Địa Linh (Ba Bể); Quảng Bạch, Đồng Lạc, Tân Lập, Ngọc Phái, Yên Thượng (Chợ Đồn); Kim Lư, Sơn Thành, Văn Lang, Kim Hỷ (Na Rì); Hiệp Lực, Trung Hòa (Ngân Sơn). Định hướng vùng phát triển cây mơ tại các xã: Cao Kỳ, Thanh Mai, Thanh Vận (Chợ Mới); Đôn Phong, Mỹ Thanh, Nguyên Phúc, Quân Hà (Bạch Thông); Đồng Thắng, Phương Viên, Bằng Phúc (Chợ Đồn) và xã Nông Thượng, phường Xuất Hóa (TP. Bắc Kạn). Cây chuối trồng tập trung tại các xã: Thanh Vận, Thanh Mai, Mai Lạp, Hòa Mục (Chợ Mới); Yến Dương, Địa Linh (Ba Bể); Mỹ Thanh, Đôn Phong, Vi Hương (Bạch Thông); Nông Thượng, Dương Quang, phường Xuất Hóa (TP. Bắc Kạn).

Thực trạng và giải pháp phát triển cây ăn quả đặc sản ở Bắc Kạn ảnh 2
Chuối tây được trồng nhiều tại huyện Chợ Mới.

Quá trình trồng, chăm sóc phải áp dụng đồng bộ các biện pháp kỹ thuật như bón phân, cắt tỉa, tạo tán, đốn phục hồi... để thâm canh, tăng năng suất đối với những diện tích cây ăn quả đặc sản hiện có và những diện tích già cỗi, thoái hóa còn khả năng khắc phục. Chú trọng bình tuyển, công nhận cây đầu dòng, cây có đủ kiện sản xuất giống theo đúng quy định nhằm bảo tồn nguồn gen và cung cấp nguyên liệu phục vụ sản xuất cây giống. Xây dựng mô hình, chuyển giao các tiến bộ kỹ thuật về trồng, chăm sóc, sử dụng phân bón hữu cơ, sử dụng thuốc BVTV an toàn, hiệu quả; kỹ thuật thu hoạch và chế biến từng loại cây ăn quả đặc sản của địa phương nhằm tăng năng suất, chất lượng, mẫu mã sản phẩm và đạt các tiêu chuẩn về ATTP, VietGAP, sản xuất hữu cơ. Hướng dẫn, quản lý những diện tích cây ăn quả đặc sản đã được cấp mã số vùng trồng, công nhận ATTP, VietGAP, hữu cơ… Phấn đấu đến năm 2025, diện tích cây ăn quả đặc sản của tỉnh đạt 7.500ha. Trong đó: Quýt 1.900ha, cam 2.100ha, hồng không hạt 1.000ha, mơ 1.000ha và chuối 1.500ha; sản lượng quả các loại đạt 56.200 tấn. Toàn tỉnh có 5.000ha cây ăn quả đặc sản đạt các tiêu chuẩn về ATTP, trong đó: 3.750ha đạt chứng nhận ATTP, 1.000ha đạt tiêu chuẩn VietGAP, ít nhất 250ha được cấp giấy chứng nhận là sản phẩm hữu cơ; 1.250ha cây ăn quả có mã vùng (truy xuất nguồn gốc)…

Đồng thời, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp, HTX thu mua và chế biến sản phẩm. Thu hút và tạo điều kiện khuyến khích các doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư công nghệ và chế biến. Đẩy mạnh liên kết sản xuất gắn với chế biến, tiêu thụ thông qua hợp đồng tiêu thụ với các tổ chức, cá nhân, công ty có nhà máy chế biến quả, từng bước hình thành các chuỗi sản xuất chế biến quả bền vững. Tăng cường quảng bá, xúc tiến thương mại, thúc đẩy tiêu thụ các sản phẩm cây ăn quả đặc sản.

Đặc biệt, vận dụng linh hoạt các chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn của Trung ương; nguồn vốn từ các đề tài, dự án, chương trình mục tiêu quốc gia và các chính sách khuyến khích đầu tư vào nông nghiệp của tỉnh để hỗ trợ các tổ chức, cá nhân thực hiện kế hoạch phát triển cây ăn quả đặc sản.

Mặc dù còn rất nhiều khó khăn nhưng trên nền tảng lợi thế trong lĩnh vực sản xuất, chế biến, tiêu thụ các loại quả đặc sản sẵn có của tỉnh, với mục tiêu và các giải pháp đã được đề ra, hy vọng Kế hoạch phát triển cây ăn quả đặc sản (cam, quýt, hồng không hạt, mơ, chuối) trên địa bàn tỉnh Bắc Kạn giai đoạn 2020 – 2025 sẽ đạt hiệu quả cao, nâng tầm Bắc Kạn thành một địa chỉ sản xuất cây ăn quả hàng hóa ổn định, bền vững./. 

Phan Quý

Xem thêm