Sau gần 3 năm thực hiện, Chương trình “Mỗi xã, phường một sản phẩm" ở Bắc Kạn đã đạt được kết quả đáng ghi nhận, hàng trăm sản phẩm OCOP đã được tiêu thụ mạnh trên thị trường. Mục tiêu trong thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung đẩy mạnh phát triển sản phẩm nông nghiệp đặc hữu.
Sản phẩm nông nghiệp đặc hữu được hiểu là sản phẩm từ một loài cây hoặc con chỉ sống và tồn tại ở riêng một khu vực địa lý, trong một không gian với điều kiện về đất, nước, khí hậu riêng của vùng. Theo lý thuyết và thực tiễn về mặt thương mại, khi một vùng đất nào đó sở hữu riêng có một loại sản phẩm nông nghiệp đặc hữu mà các vùng đất khác không thể có hoặc có lợi thế kém hơn hẳn, thì nơi sở hữu sản phẩm đặc hữu sẽ có lợi thế tuyệt đối trong cạnh tranh. Hay nói cách khác, vùng đất có sản phẩm đặc hữu sẽ độc quyền riêng một loại sản phẩm. Chính tính độc quyền ấy là lợi thế, là điều kiện số một cho địa phương đó phát triển thành sản phẩm hàng hóa có giá trị kinh tế cao. Trên thực tế, tỉnh ta đã có một số sản phẩm nông nghiệp đặc hữu, vấn đề là khâu tổ chức sản xuất cũng như quảng bá để mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm như thế nào để mang lại hiệu quả kinh tế cao nhất.
 |
| Sản phẩm OCOP tinh bột nghệ, Nano Curcumin nghệ của Bắc Kạn đang được ưa chuộng trên thị trường. |
Xin điểm một số sản phẩm đặc hữu có giá trị kinh tế cao rất cần được tập trung sản xuất, như: Hồng không hạt là loại quả đã được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý, trở thành cây ăn quả đặc sản có thương hiệu. Tổng diện tích hiện nay đạt 715ha, trong đó diện tích cho thu hoạch là 473ha. Diện tích đã được đầu tư thâm canh là 32,4ha; diện tích được chứng nhận VietGAP 3,1ha của Hợp tác xã Tân Phong (xã Quảng Bạch, huyện Chợ Đồn);... Cây hồng không hạt được trồng chủ yếu tại các huyện Ba Bể, Chợ Đồn, Ngân Sơn. Quả hồng không hạt được người tiêu dùng ưa chuộng, giá thành ổn định, mang lại giá trị kinh tế cao cho người sản xuất. Tuy nhiên, do trồng khó nên sản lượng có hạn, dẫn tới hồng không hạt chưa đủ để phục vụ nhu cầu người tiêu dùng.
Tinh bột nghệ, curcumin nghệ được sản xuất, chế biến từ củ nghệ trồng trên đất Bắc Kạn hiện là sản phẩm được rất người tiêu dùng ưa chuộng. Do đó, các cơ sở sản xuất, chế biến tinh bột nghệ trên địa bàn tỉnh đã mở rộng sản xuất, liên kết với người dân phát triển ổn định vùng nguyên liệu, trong đó một số cơ sở cũng chiết xuất thành công nano cucurmin từ củ nghệ. Nhờ đó, cây nghệ đang trở thành một cây trồng có tiềm năng sản xuất hàng hóa theo chuỗi giá trị, mang lại thu nhập lớn cho người dân địa phương.
Bí xanh là cây trồng phổ biến ở mọi địa phương, tuy nhiên khi trồng trên địa bàn xã Địa Linh (Ba Bể) thì khi nấu chín có vị ngậy béo và mùi thơm hấp dẫn, được người tiêu dùng ưa chuộng nên rất dễ tiêu thụ. Trọng lượng trung bình mỗi quả đạt khoảng 1,5 - 3kg. Năm 2020, diện tích trồng bí xanh thơm tại huyện Ba Bể khoảng 50ha, năng suất trung bình 35 - 40 tạ/ha, sản lượng ước đạt gần 2.000 tấn. Bí xanh thơm hiện đã được huyện Ba Bể đăng ký sản xuất hữu cơ và khuyến khích người dân tăng diện tích trồng.
Sản phẩm chè Shan tuyết Bằng Phúc (Chợ Đồn) được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận nhãn hiệu tập thể cuối năm 2018. Cùng với chè Shan tuyết Yên Hân (Chợ Mới) đã tạo nên thương hiệu chè đặc sản của Bắc Kạn được người tiêu dùng ưa thích. Đối với cây chè Shan tuyết cổ thụ với đặc điểm mọc ở núi cao, vùng khí hậu mát mẻ quanh năm nên chất lượng luôn được khẳng định. Hiện có nhiều tổ hợp tác, HTX thực hiện đầu tư, sản xuất, chế biến và phân phối chè Shan tuyết. Tuy nhiên, việc trồng phát triển diện tích chè Shan tuyết không dễ nên mặc dù giá cao nhưng sản lượng có hạn.
Khẩu Nua Lếch Ngân Sơn là loại gạo nếp hạt tròn, trắng sáng, khi làm bánh chưng hay đồ xôi rất dẻo, giàu dinh dưỡng và đặc biệt là hương thơm đặc trưng, được coi là đặc sản của huyện Ngân Sơn. Năm 2015, Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ Khoa học và Công nghệ) cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu tập thể cho gạo nếp Khẩu Nua Lếch Ngân Sơn. Diện tích trồng giống lúa đặc sản này khoảng 100ha ở xã Thượng Quan, năng suất ước đạt 41 tạ/ha, sản lượng ước đạt 410 tấn/năm. Việc thử nghiệm trồng Khẩu Nua Lếch ở các địa phương khác không mang lại chất lượng như ở xã Thượng Quan nên rất khó mở rộng diện tích.
Ngoài ra, nhiều nông sản đặc sản khác của tỉnh như: Miến dong, gạo Bao thai, gạo Japonica, trà hoa vàng, khoai môn… đều có thể đẩy mạnh phát triển, vì những sản phẩm trên cũng chưa đáp ứng được nhu cầu của thị trường.
Phát triển sản phẩm nông nghiệp đặc hữu là hướng đi phù hợp với phát triển nông nghiệp hiện đại, bền vững, giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, với những sản phẩm nông nghiệp đặc hữu, cơ quan chức năng cần lưu ý đến những cách thức nuôi trồng, chăm sóc và chế biến sản phẩm. Cùng với đó là công tác quảng bá cần đúng trọng tâm, để cho người tiêu dùng thấy được giá trị, đặc trưng riêng về chất lượng. Khi triển khai hiệu quả các yếu tố này để phát triển sản phẩm theo quy mô lớn sẽ tạo ra những sản phẩm nông nghiệp có chất lượng vượt trội và đương nhiên sẽ có giá trị kinh tế cao./.
Phan Quý
